“Değer akış haritalama, bir ürün teslim sürecindeki tüm adımları görselleştirmenize, analiz etmenize ve iyileştirmenize olanak tanıyan bir Yalın Yönetim aracıdır.”
Piyasa koşulları gün geçtikçe daha doygun hale geldiğinden, müşteriler giderek daha iddialı hale geliyor ve aradıkları değeri sağlayacağınıza ikna olmakta zorlanıyorlar.
Neyse ki Yalın Düşünce, müşterilerinize sunduğunuz değer akışını görselleştirerek ve geliştirerek sizi rekabette öne çıkarmanın bir yolunu sunuyor.
Bu teknik ile iş sürecinizdeki tüm adımların ayrıntılı bir görselleştirmesini Değer Akış Haritalama ile oluşturmanıza olanak tanır. İşletmenizin genelinde tedarikçiden müşteriye ürün/hizmet akışının bir temsilidir.
Bir değer akış haritası, baştan sona değer sunmak için gerekli olan iş sürecinizin tüm önemli adımlarını görmenizi sağlar. Ekibinizin üzerinde çalıştığı her görevi görselleştirmenize olanak tanır ve her bir görevin ilerleyişi hakkında tek bakışta görebileceği görsel bir rapor sağlar.
Yalın üretimde değerin, müşterinin ödemeye razı olduğu her şey olduğunu netleştirmek önemlidir. Ancak, bir değer akışının haritalandırılması söz konusu olduğunda, bazı adımlar müşterinize doğrudan değer katmayabilir, ancak nihai ürünü/hizmeti sunacağınızdan emin olmanıza yardımcı olabilir.
Bu tür adımların açık bir örneği, her üretim sürecinde vazgeçilmez olan kalite denetimleridir. Elbette müşteriniz bu kontrolleri yapmanız için size ödeme yapmıyor, ancak kalite standartlarına veya beklentilerine uymayan bir nihai ürün teslim ederseniz, bir daha sizden satın almaya daha az istekli olacaklardır.
Değer Akışı Haritalamanın Tarihçesi
Değer akışı haritalama, 20. yüzyılın ikinci yarısında yalın üretimin yükselişiyle popüler bir uygulama haline geldi. O zamana kadar VSM (Value Stream Mapping) terimi mevcut olmasa da Toyota Üretim Sistemini bir üretim sansasyonu yapan temellerden biriydi.
Ancak, Toyota‘nın bir iş akışını görsel olarak haritalamakla ilgili uygulamayı icat ettiği yaygın bir yanılgıdır. Charles E. Knoeppel‘in 1918 tarihli Installing Efficiency Methods adlı kitabında malzeme ve bilgi akışını gösteren diyagramların kayıtları vardır.
1990’lara gelindiğinde, değer akışı haritalama süreci birçok batılı yöneticinin hayatının bir parçası haline geldi. Popülaritesi üretimi aşmaya başladı ve sonunda yazılım geliştirme, BT operasyonları, pazarlama ve diğerleri gibi bilgi işi endüstrilerine yayıldı.
Neden Değer Akışınızı Haritalandırmalısınız? Amaç ve Faydaları
Bir değer akış haritası oluşturmanın birincil amacı hem değer katan hem de israf adımlarını görselleştirerek sürecinizi nerede iyileştirebileceğinizi size göstermektir.
İş akışınızın her önemli adımını görüntülemeniz ve müşterinize nasıl değer kattığını değerlendirmeniz yeterlidir. Bu, sürecinizi derinlemesine analiz etmenize olanak tanır ve çalışma şeklinizi iyileştirmek için nerede değişiklik yapmanız gerektiği konusunda size kesin bilgiler sağlar.
Değer akışı haritalamanın faydalarını özetlemek için:
- Gereksiz faaliyetleri Değer Akış Haritası (VSM) yardımıyla belirleyebilirsiniz.
- Değer katan ve değer katmayan aşamaların oluştuğu iş sürecinin net bir görünümünü Değer Akış Haritalama (Value Stream Mapping) ile görünür hale getirebilirsiniz. Ayrıca, iş ögelerinin bunlardan geçmesinin ne kadar sürdüğünü görselleştirmek de iyi bir uygulamadır.
- VSM (Value Stream Mapping), mevcut iş akışını gösterir ve gelecek durumu tasarlamak için iyileştirmeye odaklanmayı sağlar.
Değer Akış Haritalama Adımları
Rother ve Shook (1999)’a göre değer akışı haritalandırma yöntemi;
- Ürün ailesinin seçimi,
- Mevcut durumun ortaya konulması,
- Gelecek durumun tasarlanması,
- Faaliyet planının hazırlanması ve uygulanması
şeklinde 4 temel adımdan oluşur
Değer Akış Haritalama Çalışması Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Mevcut durum ile ilgili bilgileri, malzeme ve bilgi akış yolları boyunca yürürken bizzat kendiniz toplayın.
- Akış ve proseslerin sırası ile ilgili genel bir kanıya sahip olmak için, kapıdan -kapıya değer akışı boyunca hızlı bir yürüyüş ile başlayın. Yürüyüşten sonra geri dönün her prosesle ilgili bilgi toplayın.
- Hammadde ambarından başlayıp değer akışı doğrultusunda yürümek yerine, teslimattan başlayın ve akış yönünün tersine doğru çalışın. Bu şekilde, daha önce yer alan prosesler için bir ritim oluşturan ve müşteriye doğrudan ilişkinin olduğu proseslerden başlarsınız.
- Kronometrenizi kullanın ve bizzat kendinizin toplamadığı bilgilere ve standart zamanlara güvenmeyin. Dosyadaki rakamlar nadiren gerçeği yansıtır. Dosyadaki veriler, her şeyin bir zamanlar iyi olduğu durumları gösterir, örneğin bu sene ilke defa 3 dakikalık kalıp değiştirme, fabrika açıldığından beri bir hafta hızlı çalışma gerekmedi. Gelecek durumu tasarlama yeteneğiniz, bizzat hareketin olduğu yere gitmenize, ne olduğunu anlamanıza ve ölçmenize bağlıdır. (Bu kuralın dışına çıkabilecek olası veriler şunlardır; makine çalışma zamanı (uptime), hurda / yeniden işleme oranları, model değiştirme süreci vb.)
- Birçok kişi çalışmaya dahil olsa bile, bütün değer akış haritasını kendiniz çizin. Bütün akışın anlaşılması, değer akışı haritalamanın amacıdır. Farklı kişiler farklı akış bölümlerini haritalarsa akışın tümünü anlayan hiç kimse olmaz.
Değer Akış Haritalama Çalışmasında Bilinmesi Gereken Bazı Yalın Kavramlar
- Çevrim Süresi (C/T – Cycle Time)
- Bir proses ta rafından parça veya ürün tamamlama sıklığı. Ayrıca, bir operatörün bir çevrim içinde üstlendiği iş elemanlarını yerine getirmesi için geçen süredir.
- Katma Değer Süresi (V/A – Value Added Time)
- Müşterinin parasını ödemeye istekli olduğu şekilde ürünü dönüştüren iş elemanları süresi.
- Akış Süresi (L/T – Lead Time)
- Bir parçanın, bir proseste veya değer akışında başlangıçtan bitişe hareketi boyunca geçen süre. İşaretli bir parça başlangıçtan bitişe doğru hareket ederken zamanın ölçülmesi.
- Genellikle V/A < C/T < L/T
Değer Akış Haritalama Sembolleri
Değer Akış Haritalama Sembolleri
